defero.webcindario.com

10. TRIBUTU-ZORRA

1. TRIBUTU ZORRA: KONTZEPTUA ETA EDUKIA

1.1. Kuota

2. TRIBUTU OINARRIA: KONTZEPTUA, EZAUGARRIAK ETA ZENBATESPEN ERREGIMENAK

2.1. Oinarri zergagarriaren zehaztapena edo kalkulua

- Zuzeneko zenbatespena
- Zenbatespen objektiboa
- Zeharkako zenbatespena

2.2. Oinarri likidagarria

3. KARGA TIPOA

4. TRIBUTU KUOTA ETA TRIBUTU ZORRA



----------------------------------------



1. TRIBUTU ZORRA: KONTZEPTUA ETA EDUKIA

Tributu bat eratzeko, legegileak egitate zergagarri bat ezartzen du; egitate zergagarri hori burutzeak suposatzen du diru kopuru bat ordaintzeko obligazioa sortzen dela. Beraz, ez da nahikoa tributu bat ezartzeko ordaintzeko obligazioa sortaraziko duen egitatea zehaztea; aitzitik, ordaindu beharreko kopurua zehaztu egin behar da.

Kopurua zehaztea tributu-zorra zenbatekotzea da. Tributu-zorra soilik tributu-kuotaz osaturik egon daiteke (kasu normalena), baina horretaz gain beste osagai batzuk ere eduki ditzake: errekargoak, berandutza-interesak, premiamenduzko errekargoak, eta isunak. Hau da, normalean egitate zergagarria burutzeagatik kuota ordaindu beharko da, baina urraketa burutzen bada, gainera berandutza-interesak eta isuna ordainduko dira.

1.1. Kuota

Hau bi elementuen arabera zehaztuko da: oinarri zergagarria eta karga-tipoaren arabera. Tributu-zorra zehazteko, bi era ezberdin daude:

* Arau juridikoak kuota hori kopuru finko bat dela ezartzen duenean, kuota finkoaren kasuan egongo gara. Adibidez, lizentziatura bukatzean, titulua eskurateko, kuota finko bat ordaindu beharko da.

* Arauak tributu-kuota kasu bakoitzean kalkulatzeko erabili beharreko elementuak ezartzea. Hau kuota aldakorren kasua da, eta hemen oinarri zergagarria zehaztu egin behar da, eta ondoren karga-tipoa ezarri. Oinarri zergagarria neurri edo magnitude bat da (egitate zergagarria zein neurritan burutu den adierazten duena); oinarriari karga-tipoa ezarriaz, kuota lortzen da.

Adibidez, ondasun eskualdaketen gaineko zergan, kotxea lagun bati saltzean, oinarria izango da horren balioa (6.000 euro), eta karga-tipoa %4 izango da (etxea balitz, %6). Irtetzen dena kuota izango da (240 euro).

Ondorioz, egitate zergagarriak tributu-beharkizuna sortarazten du, eta oinarri eta karga-tipoak beharkizun hori zenbatekotzeko balio dute.

2. TRIBUTU OINARRIA: KONTZEPTUA, EZAUGARRIAK ETA ZENBATESPEN ERREGIMENAK

Oinarri zergagarria kontribuzio-ahalmenaren adierazletzat jotzen den egitate zergagarriaren elementu objektiboaren magnitude edo neurria da. Honela, oinarri zergagarria egitate zergagarriaren neurri edo magnitudea da, eta horren arabera ordaindu beharko da kuota. Oinarri zergagarri horrek ahalmen ekonomiko bat adierazi behar du, adibidez, errentaren kopurua, ondarearen balioa...

Oinarrietan sailkapena egin behar da. Batzuk dirutan adierazten dira, eta beste batzuk ez. Bi hauen arteko ezberdintasuna aplikagarria izango den tipoan datza; hau da, dirutan adierazten den oinarriei zuzenki aplikatuko zaie legeak ezarritako portzentaia; aldiz, dirutan azaltzen ez diren oinarrien kasuetan, karga-tipoa neurri edo unitate fisikoei aplikatuko zaie (adibidez, 50 eurotako zerga ekoiztutako alkohol kopuru jakin batengatik).

2.1. Oinarri zergagarriaren zehaztapena edo kalkulua

Hiru metodo daude oinarria zehazteko (hau da, pertsona batek zenbat irabazten edo ekoizten duen jakiteko): zuzeneko zenbatespena, zenbatespen objektiboa, eta zeharkako zenbatespena.

- Zuzeneko zenbatespena

Kasu honetan legeak zehazten du zuzenean zein magnitude neurtzen den, hau da, datu errealak neurtzen dira. Zuzeneko zenbatespenak egokien adierazten du zein den subjektu pasiboaren ahalmen ekonomikoa, horretarako datu errealak erabiltzen dituelako. Metodo honen bidez zergadunaren kontribuzio-ahalmen erreala ezagutu nahi da. Sortzen den arazoa da ezagupen zehatz hori lortzeko erabili beharreko teknikak biltzea, eta materiale egokia erabili behar da; enpresariaren kasuan, kontabilitatea izaten da.

- Zenbatespen objektiboa

Zuzeneko zenbatespena egiteko (enpresa baten kasuan) sarrera eta gastuen zenbaketa egin behar bada, zenbatespen objektiboan bestelako adierazle edo zeinuak erabiltzen dira, hau da, moduloak. Honela, iharduera bakoitzak modulo batzuk izango ditu, eta horien arabera ordaindu beharko da. Adibidez, taberna batek ordaindu beharreko zerga kalkulatzeko, horrek dituen gastu eta sarrera guztiak kontatu beharrean, hura oso konplikatua denez, egingo dena da taberna horren hainbat ezaugarri objektibo kontutan hartzea (moduloak), eta horren arabera irabaziko lukeena kalkulatu. Kontutan hartuko da taberna horrek zenbat mahai dituen, zenbat aulki, zenbat langile, zenbat argindar kontsumitzen duen... Horietako adierazle bakoitza modulo bat izango da, eta bakoitzagatik zenbat diru-sarrera lortzen den arautua dago (errealitatean irabazia ezberdina bada, ogasunari berdin zaio).

Honen bidez, ez da enpresaren iharduera ekonomiko zehatza ezagutzen, hurbilketa bat egin nahi da besterik gabe. Legeak zenbaitetan zuzeneko zenbatespena egitera derrigortzen du, baina bestetan moduloen arabera ordaintzea ahalbidetzen du; azken kasu honetan zuzeneko zenbatespena edo zenbatespen objektiboa komenigarriagoa den jakiteko, bakoitzak bere kalkuluak egin beharko ditu, gutxiago zeinekin ordaintzen duen jakiteko. Bestalde, ogasunari ere zenbaitetan komenigarriagoa zaio zenbatespen objektiboa egitea, kontrolatzeko errazagoa delako.

Kasu honetan, oinarria ez da magnitude erreal bat, legean aurrikusten diren indize eta moduloen ezarpen, balorazio eta neurketa baizik. Sistema honekin ez da zergadunaren errealitatea ezagutu nahi, nahiz eta batzuetan gertatu honela zehazturiko oinarriaren eta oinarri errealaren arteko berdintasuna. Zenbatespen zuzena erabiltzen denean, oinarri zergagarriaren ezagupen zehatz eta erreala lortu behar da. Zenbatespen objektiboan, aldiz, ezagupen errealari uko egiten zaio. TFAOak dio zenbatespen objektiboa borondatez ezarriko dela, legeak aukera hori aurrikusten duenean.

- Zeharkako zenbatespena

Zeharkako zenbatespenak bi ezaugarri ditu: aurreko beste metodoekiko ezarpen subsidiarioa da, bakarrik aurrikusitako kasuetan aplikatuko da, hau da, zuzeneko zenbatespenak eta zenbatespen objektiboak huts egitean funtzionatzen du; eta ez da subjektu pasiboaren benetako datuetan oinarritzen, nahiz eta errealitateko datuak erabili ditzakeen

Metodo hau erabiltzeko aurresuposamendu batzuk eman behar dira, TFAO 50. artikuluan agertzen direnak, eta ikuskapen erregelamenduak 64. artikuluan zehazten dituenak. Hiru dira: aurkezturiko aitorpenek edo aurkezpen ezak beste metodoen ezarpena galaraztea; ikuskapen edo inspekzio lanekiko erresistentzia, ezezkoa edo oztopoa; eta betebehar kontablea ez betetzea. Esan bezala, aurresuposamendu hauek ematean, zeharkako zenbatespena erabili ahal izango da. Oinarria kalkulatzeko bidea honakoa izango da:

* Eskura izan eta horretarako garrantzia duten datuak eta aurrekinak aplikatzea

* Ondasun eta errenten existentzia zeharkako era batean adierazten duten elementuak erabiltzea, baita dagokion sektore ekonomikoan normalak diren sarrera, salmenta, kostu eta errendimenduak ere, tributu mailan, ekoizpen edo famili-unitateen dimentsioa kontutan hartuta

* Dagokion zergadunaren inguruan, ematen diren zeinu, indize eta moduloak baloratuz, suposamendu berdintsu edo baliokideei buruz eskuratu diren datuen edo aurrekinen arabera

Arbitrariokeria ekiditeko, ikuskaritzako erregelamenduak dio zeharkako zenbatespen hau erabiltzean inspektoreak txosten arrazoitua (argudiatua) egin beharko duela. Txosten horretan agertuko da motibazioa, zergatik izan den beharrezkoa zenbatespen hura erabiltzea. Hala ere, metodo hau erabiltzean ogasunak askatasun zabala du.

2.2. Oinarri likidagarria

Behin oinarri zergagarria zehaztua, eta karga-tipoa ezarri baino lehen, zenbaitetan beharrezkoa izango da oinarri zergagarri horretan legeak aurrikusitako zenbait murriztapen egitea; emaitza oinarri likidagarria izango da. Murriztapenik ez dagoenean, oinarri zergagarria eta likidagarria berdinak izango dira, eta karga-tipoa zuzenki aplikatuko zaio oinarri horri.

3. KARGA TIPOA

Oinarri zergagarriak (edo likidagarriak bere kasuan) egitate zergagarriaren ahalmen ekonomikoa zehazten du. Karga-tipoak tributu-kuota bezala ordaindu beharko den ahalmen ekonomiko horren portzentaia adierazten du. Karga tipoaz hitz egitean, bereizi behar dira dirutan zehazten diren oinarriak eta dirutan adierazten ez direnak.

Dirutan zehazten ez direnen kasuan, ondoko erakoak izan daitezke: legeak ordaindu beharreko kopuru bat ezartzea oinarri-unitate bakoitzeko (adibidez, 2 euro ekoiztutako alkohol litro bakoitzeko); bestela, legeak ordaindu beharreko kopuru bat ezartzea berak adierazten duen oinarri zergagarriaren maila bakoitzeko.

Karga-tipoa dirutan adierazten diren oinarrietan, bi era daude:

* Legeak oinarri-maila bakoitzerako kopuru bat ezartzea. Adibidez:

Oinarri-maila

Ordaindu beharreko kopurua

0 - 1000

5

1001 - 2000

15

2001 - 3000

40



* Legeak ordaindu beharreko kopurua oinarri-likidagarriaren portzentai bat ezartzea. Hauei ali-kuota deitzen zaie, hiru motatakoak izan daitezkeenak: gehikorrak edo aurrerakorrak, proportzionalak, eta atzerakor edo regresiboak.

Proportzionalak izango dira oinarri zergagarria aldatzean berdin mantentzen direnak, beti oinarriaren portzentai finko bat izango direnak. Adibidez, BEZaren tipoak beti finkoak dira (%4, %7, eta %16).

Gehikorrak izango dira oinarri zergagarria handitzen den heinean handitzen direnak. Gehikortasun hau etengabekoa edo mailakoa izan daiteke. Etengabekoa da oinarria zehaztu ondoren dagokion mailaren arabera oinarri osoari karga-tipo berdina ezartzen zaionean. Adibidez:

Oinarri-maila

Karga-tipoa

0 - 1000

%10

1001 - 2000

%15

2001 - 3000

%20



Taula honen arabera, 1000 irabazten duenak %10 ordainduko du, eta 1001 duenak %15 ordainduko du. Honi error de salto deitzen zaio, unitate bakar bat gehiago kobratzeak kuota %10tik %15era igotzea suposatzen duelako, proportziogabetzat hartzen dena.

Mailako gehikortasuna izango da ordaindu beharreko kuota maila bakoitzeko kopuruen arabera lorturiko kuoten batuketa suposatzen duenean. Adibidez, aurreko taulako mailak erabiliz, 1.500 irabazten duenak, irabazi guztiengatik %15 ordaindu beharrean (225), lehenengo 1.000rengatik %10 ordainduko du (100), eta gainontzeko 500engatik %15 ordainduko du (75); bere kuota osoa izango da bi kopuru horien batuketa (175).

Atzerakorrak izango dira oinarri zergagarria handitzen den heinean gutxituz doazen kuotak.

4. TRIBUTU KUOTA ETA TRIBUTU ZORRA

Kuotari kenkariak kenduz gero (egonez gero), kuota likidoa geratuko litzateke. Pertsona batek hau ordaindu beharko luke, baina TFAO 58.2 artikuluak dio kuota horretaz gain, tributu-zorrak beste osagai batzuk eduki ditzakeela: oinarri eta kuoten gainean legez exigitu daitezkeen errekargu edo gain-kargak, baita berandutza interesak ere, baita gerorapen edo luzamendugatiko gain-kargua, baita premiamenduzko errekargua, eta isunak.

defero.webcindario.com